w sprawie ujmowania w aktywach bilansu z wykonania budżetu środków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego.
Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Łodzi środki na wydatki, które nie wygasają z upływem roku budżetowego wykazywane są w aktywach bilansu z wykonania budżetu w środkach pieniężnych budżetu (poz. I.1.1), gdyż znajdują się one na wyodrębnionym subkoncie rachunku bankowego (podstawowego) jednostki samorządu terytorialnego, a ich dysponentem pozostaje jednostka.
Z kolei pozostałe środki pieniężne wykazywane w aktywach bilansu z wykonania budżetu (poz. I.1.2) to środki objęte obowiązkiem zwrotu (tj. dotacje, VAT – jeżeli ewidencja jest w budżecie – organie).
Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi przypomina, że ustawą z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022.1768) zmianie uległa m.in. treść art. 3 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg.
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 3 RFRD przestaje być państwowym funduszem celowym, a zostaje funduszem prowadzonym przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
W tej sytuacji dla środków RFRD przestają mieć zastosowanie paragrafy dochodów 217 i 635. W ocenie RIO w Łodzi zastosowanie dla tych środków mogą mieć paragrafy 270 i 629.
Stanowisko w zakresie wprowadzania do budżetu gminy środków, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. z 2022 r., poz. 1692).
W związku ze zgłaszanymi pytaniami odnośnie wprowadzania do budżetu gminy środków, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym – Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi uprzejmie informuje:
Gmina ma możliwość wprowadzenia do budżetu – po stronie dochodowej i wydatkowej, środków na realizację wypłat dodatku węglowego w sytuacji, gdy faktycznie nie otrzymała jeszcze tych środków od wojewody. Podstawę wprowadzenia tych środków do budżetu stanowi wniosek, o którym mowa w ust. 3 art. 4 ustawy o dodatku węglowym, złożony przez gminę wojewodzie.
Organem uprawnionym do wprowadzenia do budżetu środków na realizację wypłat dodatku węglowego jest organ stanowiący gminy.
Realizacja wypłat dodatku węglowego możliwa jest jedynie po przekazaniu gminie środków na ten cel przez wojewodę
W związku z zaistniałą wątpliwością, czy uchwała rady gminy wydana na podstawie uchylonego przepisu, to jest art. 28 ustawy o ochronie przeciwpożarowej – może stanowić podstawę do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego do czasu podjęcia (w oparciu o art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o Ochotniczych Strażach Pożarnych) nowej uchwały – Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi uprzejmie informuje:
Zgodnie z art. 94 Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów.
Podstawą obowiązywania aktu wykonawczego jest więź pomiędzy przepisem upoważniającym do wydania danego aktu, a aktem wydanym na jego podstawie. Jeżeli zatem ustawodawca dokonuje zmiany stanu prawnego, to jego skutki automatycznie odnoszą się do aktów wykonawczych.
Podstawą prawną do wydania uchwał w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego należnego członkom ochotniczych straży pożarnych był art. 28 ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Przepis ten mocą art. 38 pkt 12 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych – został uchylony. Ustawodawca przewidział upoważnienie dla rad gmin do ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego w art. 15 ust. 2 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych.
W ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi, wypłata świadczeń za okres od 1 stycznia 2022 r. musi mieć swoje oparcie w uchwale rady gminy wydanej na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Za takim stanowiskiem przemawiają następujące argumenty natury prawnej:
- ustawodawca przyjmując ustawę o ochotniczych strażach pożarnych nie wprowadził regulacji mającej swoje źródło w § 33 ust. 1 „Zasad techniki prawodawczej”. Ustawodawca nie pozostawił (czasowo) w obrocie dotychczasowych uchwał rad gmin.
Powyższe prowadzi do konstatacji, że dotychczasowe uchwały utraciły moc obowiązującą z dniem 31 grudnia 2021 r. Z treści § 32 ust. 1 w związku z § 143 „Zasad techniki prawodawczej” wynika, że jeżeli uchyla się ustawę, na podstawie której wydano akt wykonawczy, albo uchyla się przepis ustawy upoważniający do wydania aktu wykonawczego, przyjmuje się, że taki akt wykonawczy traci moc obowiązującą odpowiednio z dniem wejścia w życie ustawy uchylającej albo z dniem wejścia w życie przepisu uchylającego upoważnienie do wydania tego aktu (por. szerzej: Wierczyński Grzegorz, Komentarz do rozporządzenia w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”, (w) Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych).
Odnosząc się do stanowiska Komendanta Głównego PSP z dnia 26 stycznia 2022 r. (BOL-II-0754/1/2022) uprzejmie informuję, że RIO w Łodzi nie znajduje podstaw do zaakceptowania tego stanowiska. Również przywołany w tym piśmie wyrok NSA z dnia 26 września 2012 r. sygn.. akt I OSK 1534/11 nie może mieć przesądzającego znaczenia. Należy podkreślić, że NSA w przywołanym wyżej wyroku sformułował tezę w całkowicie odmiennym stanie faktycznym i prawnym. W sprawie, która zwisła przed NSA nowy przepis upoważniający zamieszczony został w tej samej ustawie, zmieniała się natomiast tylko numeracja przepisu upoważniającego, co w konsekwencji doprowadziło do konstatacji, że w ogóle nowy akt wykonawczy nie jest konieczny.
Tymczasem w omawianej sprawie ustawodawca przesądził, że nowe uchwały, podjęte na podstawie upoważnienia zawartego w art. 15 ust. 2 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych muszą być obligatoryjnie podjęte, po raz pierwszy nie później niż w terminie do 30 czerwca 2022 r. (art. 48 ustawy).
Nie ulega wątpliwości, że strażacy zachowują nieprzerwane prawo do ekwiwalentu pieniężnego. Prawo to wynika z ustawy, a uchwały rad gmin ustalają jedynie wysokość ekwiwalentu. W sytuacji gdy uchwała utraciła moc 31 grudnia 2021 r. nie może stanowić podstawy do wypłaty należności za 2022 r. Podstawą do tych świadczeń winna być uchwała podjęta na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Dla uczynienia zadość zasadzie nieprzerywalności prawa do omawianego świadczenia uchwała ta może być podjęta z mocą wsteczną – od dnia 1 stycznia 2022 r. Taka regulacja nie będzie pozostawać w sprzeczności z zasadami demokratycznego państwa
Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi w sprawie formy pokrywania przez JST kosztów funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych – w kontekście art. 32 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz.U. z 2021 r., poz. 2490).
Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych, koszty funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych są pokrywane w szczególności z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. W ocenie Izby przepis ten dotyczy obligatoryjnego zadania własnego JST finansowanego bezpośrednio z budżetu bez konieczności stosowania dotacji w tym zakresie, przy czym dotyczy to wyłącznie wydatków związanych z ochroną przeciwpożarową,
W oparciu o przepis ust. 5 art. 32 jednostki samorządu terytorialnego mogą przekazywać ochotniczym strażom pożarnym dodatkowe środki pieniężne również w formie dotacji. W ocenie Izby, poprzez użycie sformułowania „dodatkowe środki pieniężne” ustawodawca wprowadził rozróżnienie charakteru prawnego i formy przekazywania środków wskazanych w ust. 1 pkt 1 oraz w ust. 5 art. 32 ustawy. „Dodatkowość” środków finansowych z ust. 5 art. 32 ustawy oznacza, że są to środki inne (dobrowolne) od środków finansowych wskazanych w ust. 1 pkt 1, które są wydatkami obligatoryjnymi.
Uwzględniając powyższe, w ocenie Izby zasadna jest konstatacja, że finansowanie działalności ochotniczych straży pożarnych przez gminy odbywa się w następujących formach:
1) art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy dotyczy zarówno wydatków obligatoryjnych dla gminy - ponoszonych bezpośrednio z budżetu, jak również poprzez udzielenie dotacji – wyłącznie ochrona przeciwpożarowa,
2) art. 32 ust. 5 dotyczy natomiast wydatków dobrowolnych dla gminy, ponoszonych w formie dotacji udzielonej jednostce OSP.
Niezależnie od powyższego oraz uwzględniając fakt, iż ochotnicze straże pożarne są stowarzyszeniami wypada dodać, że dopuszczalne jest również finansowanie lub dofinansowanie zadań jednostek samorządu terytorialnego zleconych lub powierzonych ochotniczym strażom pożarnym w trybie przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Pełny tekst stanowiska Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi dotyczące kwestii związanych z finansowaniem przez JST transportu wybranych osób do punktów szczepień dostępny jest tutaj »
W sprawie: klasyfikowania darowizn od mieszkańców JST z przeznaczeniem na inwestycje.
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi uznało, że darowizny od mieszkańców - z przeznaczeniem na inwestycje (np. na budowę infrastruktury: wodociągi, kanalizacja itd.) – należy klasyfikować w budżecie - po stronie dochodów – w § 629 Środki na dofinansowanie własnych inwestycji gmin, powiatów, związków gmin i powiatów, samorządów województw pozyskanych z innych źródeł, a nie w § 096 Otrzymane spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej.
W sprawie: klasyfikowania rezerw, w tym rezerwy na zarządzanie kryzysowe.
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi uznało, że rezerwy, w tym rezerwa na zarządzanie kryzysowe, mają być ujmowane w następujących podziałkach klasyfikacji budżetowej:
- dział 758
- Różne rozliczenia
- rozdział 75818
- Rezerwy ogólne i celowe
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi wskazało jednocześnie na konieczność konkretnego określenia celu i kwoty danej rezerwy.
W sprawie: ustalenia, czy dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości są dochodami ze sprzedaży majątku jednostki samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 243 ustawy o finansach publicznych.
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi uznało, że do dochodów ze sprzedaży majątku jednostki samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 243 ustawy o finansach publicznych należy zaliczać dochody z następujących §§ klasyfikacji budżetowej: 077, 078 i 087.
Dochody z § 076 nie będą brane pod uwagę przy liczeniu dochodów ze sprzedaży majątku JST.
1. Wieloletnia prognoza finansowa winna być sporządzona co najmniej w szczegółowości określonej w art. 226 ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych. Kolegium Izby zaleca, by wieloletnia prognoza finansowa była czytelna oraz przejrzysta i podkreśla, że nie można jej utożsamiać z budżetem jednostki samorządu terytorialnego.
2. Każde przedsięwzięcie ujęte w załączniku do wieloletniej prognozy finansowej winno uwzględniać dyspozycję art. 226 ust. 3 ustawy o finansach publicznych, tj. zawierać wszystkie elementy wymienione w tym przepisie, przy czym przedsięwzięcie może być dookreślone poprzez klasyfikację budżetową.
3. Umów, o których mowa w art. 226 ust. 4 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, nie należy utożsamiać z zadaniami danej jednostki samorządu terytorialnego. W ocenie Kolegium Izby są to umowy, które umożliwiają realizację zadań wykonywanych przez jednostki organizacyjne jednostki samorządu terytorialnego i zapewniają ciągłość ich działania. Celem tych umów jest oszacowanie wielkości kwoty zobowiązań jednostki samorządu terytorialnego na następne lata i w ramach niej umożliwienie zaciągania zobowiązań.
4. Okres, na który opracowywana jest Wieloletnia Prognoza Finansowa, co do zasady, powinien odpowiadać czasookresowi realizacji przedsięwzięć wynikających z już zawartych umów oraz z umów planowanych do zawarcia.
W związku ze zmianą ustawy- Prawo o ochronie środowiska, wszystkie należności dawnego funduszu ochrony środowiska, zobowiązania i środki pieniężne muszą być włączone do budżetu jst. Fundusz ochrony środowiska funkcjonował do 31 grudnia 2009 r.; stracił swoją moc z dniem wejścia w życie nowej ustawy tj. z dniem 1 stycznia 2010 r. Zgodnie z ustawą jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek dostosować uchwały budżetowe do obecnie obowiązujących warunków - w terminie do 31 marca 2010 r.
Dla jst problemem jest wskazanie w nowej sytuacji właściwej klasyfikacji budżetowej: działu, rozdziału.
Zdaniem Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi
- prawidłowo należałoby klasyfikować dochody w dziale 90019- „wpływy i wydatki związane z gromadzeniem środków, opłat i kar za korzystanie ze środowiska”,
- wydatki powinny być klasyfikowane w działach i rozdziałach tam, gdzie zadanie jest realizowane z tych opłat i kar za korzystanie ze środowiska,
- jeżeli chodzi o wprowadzenie do budżetu pozostałości środków na koniec roku 2009, proponujemy, żeby przyjąć § 097- rozliczenie dochodów z lat ubiegłych.
Ustawę Prawo o ochronie środowiska po zmianach należy mniej więcej tak traktować, jak „ustawę antyalkoholową”. Bowiem, jak to wynika z art. 400 (od pkt „1” do „m”), dochody realizowane z opłat i kar muszą być przeznaczone na zadania związane z ochroną środowiska. Dlatego uważamy że uchwały jst. dostosowywane do nowych przepisów, powinny zawierać załączniki, które będą wskazywały prognozy tych dochodów i wydatków.
Zamieszczamy Stanowisko Kolegium RIO w Łodzi z dnia 29 października 2009 r. w sprawie uchwalania budżetów jednostek samorządu terytorialnego na 2010 r.
Na posiedzeniu w dniu 3 października 2007 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi zajęło stanowisko, że plan wydatków niewygasających (dot. środków unijnych) przyjmuje organ wykonawczy tj. zarząd jednostki samorządu terytorialnego.
W związku ze zgłaszanymi przez nadzorowane jednostki samorządu terytorialnego sygnałami dotyczącymi przekazania z budżetu Wojewody Łódzkiego do budżetów odpowiednio gmin/miast – w ramach środków przeznaczonych na dofinansowanie zakupu jednolitego stroju dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów – środków przeznaczonych na dofinansowanie zakupu tego stroju dla uczniów szkół specjalnych (szkół, których prowadzenie jest zadaniem powiatu) – Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi zauważa, co następuje:
Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 lipca 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej dzieciom i uczniom na zakup podręczników i zakup jednolitego stroju środki te dyrektorowi szkoły przekazuje odpowiednio wójt gminy, burmistrz lub prezydent miasta, do których z kolei środki te kierowane są w ramach Rządowego programu pomocy uczniom w 2007 roku „Dofinansowanie zakupu podręczników ….oraz dofinansowanie zakupu jednolitego stroju…”.
W odpowiedzi na pytania w sprawie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego starostów, wójtów, sekretarzy i skarbników za okres 2004 i 2005 r. Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi wyjaśnia, co następuje: z art.190 ust.3 Konstytucji wynika, że orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin mocy obowiązującej aktu normatywnego, przy czym termin ten nie może być dłuższy od wskazanego okresu. Taki stan prawny oznacza, że ustawodawca świadomie przyjął konstrukcję, iż przez pewien określony przez Trybunał czas może obowiązywać akt prawny lub jego część, niezgodnie z Konstytucją.
