w przedmiocie zlecania zakładom budżetowym z wyłączeniem stosowania ustawy o zamówieniach publicznych wykonania zadań inwestycyjnych.
Pismem [...] z dnia 7 maja 1999 roku Skarbnik Miasta zwrócił się z zapytaniem, czy w związku z art. 19 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1014) art. 6 pkt. 3a ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 119, poz. 773) jednostki organizacyjne Urzędu Miasta mogą zlecać zakładom budżetowym w formie bezprzetargowej wykonanie zadań inwestycyjnych realizowanych przez te jednostki.
Art.19 ustawy o finansach publicznych zawiera podstawową regulację statusu prawnego zakładu budżetowego.
Art.6 pkt. 3a ustawy o zamówieniach publicznych stanowi, że ustawy nie stosuje się do udzielania zamówień gospodarstwom pomocniczym, zakładom budżetowym
w zakresie bieżącej obsługi zamawiającego.
Podkreślenia wymaga, iż treść przedmiotowego pisma rodzi wątpliwość:
- W związku z powołaniem się na art. 6 ust. 3a ustawy o zamówieniach publicznych można domniemywać, iż istota pytania dotyczy możliwości wyłączenia stosowania przepisów ustawy o zamówieniach publicznych w przedmiotowym przypadku, a nie wyłączenia tylko formy przetargu.
- Nieprecyzyjny jest zapis o "jednostkach organizacyjnych Urzędu Miasta" - w szczególności, czy dotyczy on jednostek organizacyjnych Miasta czy wyłącznie Urzędu Miasta (w tym ostatnim przypadku mogłoby to ewentualnie być np. gospodarstwo pomocnicze utworzone przy jednostce budżetowej - Urzędzie Miasta).
- W piśmie niedoprecyzowano zadań inwestycyjnych realizowanych przez jednostki organizacyjne.
W związku z powyższym wskazać można jedynie na zasady ogólne.
Stosownie do postanowień art. 4 ust. 1 pkt. 3 i pkt. 6b ustawy o zamówieniach publicznych, ustawę stosuje się do zamówień publicznych udzielanych przez:
- jednostki samorządu terytorialnego oraz,
- wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej komunalne jednostki organizacyjne.
W przypadku zatem udzielania zamówienia przez komunalną jednostkę organizacyjną winna ona wykonywać zadania o charakterze użyteczności publicznej, t.j. zadania, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych
(art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, zob. też Z.Świeboda, Ustawa o zamówieniach publicznych z komentarzem, Warszawa 1998 r., s. 26).
W związku z treścią powołanego wyżej art. 6 pkt. 3a ustawy o zamówieniach publicznych, wyjaśnienia wymaga zwrot "w zakresie bieżącej obsługi".
Ustawodawca nie definiuje pojęcia "bieżącej obsługi".
W konsekwencji zasadne jest odwołanie się w tym zakresie do znaczenia potocznego ( językowego) tego określenia.
Przez "obsługę" rozumie się obsługiwanie kogoś lub czegoś: Słownik Języka Polskiego pd. red. M.Szymczaka Warszawa 1998 r., t.II, s.428.).
"Obsłużyć" to wyręczyć kogoś spełniając niezbędne dla niego czynności; spełnić czynności konieczne dla właściwego funkcjonowania jakiegoś urządzenia lub maszyny; zaspokoić potrzeby w danym zakresie (Słownik..., t.II, s.429).
Z kolei "bieżący" to przypadający na chwilę obecną, trwający obecnie, teraźniejszy, natomiast "bieżąco" to w miarę zdarzenia się jakiś faktów (Słownik... t.I, s.163).
Istotny jednak przy rozstrzyganiu indywidualnych przypadków będzie konkretny zakres zadań zleconych przez zamawiającego – decydująca będzie "treść" zadania. Znajduje to również potwierdzenie w literaturze przedmiotu. Z.Świeboda wskazuje, że wyłączenie stosowania ustawy do udzielania zamówień "gospodarstwom pomocniczym i zakładom budżetowym w zakresie bieżącej obsługi zamawiającego" dotyczy drobnej obsługi, np. warsztatów przy resortach, drobnych napraw, które są wykonywane własnym sumptem. (Z.Świeboda, Ustawa o zamówieniach publicznych..., s.31).
Ponadto podkreślenia wymaga, że gmina nie może powierzyć wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej tworzonym przez siebie komunalnym jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej ( np. zakładom budżetowym,). Jednostki te działają bowiem w ramach osobowości prawnej gminy, stanowiąc jedynie formę organizacyjno-prawną umożliwiającą realizację zadań własnych przez gminę. Komunalne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej prowadzą działalność w imieniu i na rachunek gminy.
W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1996 r., III C34/96, OSNCP 1996, nr 8-9, stwierdza się, że "zakład budżetowy gminy i gospodarstwo pomocnicze państwowej jednostki budżetowej nie mają zdolności sądowej w postępowaniu przed sądem gospodarczym (art.479 7 kpc)".
Stosownie do postanowień art. 47 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz.U. z 1996 r. nr 13, poz. 74 z późn. zm.) kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nie posiadających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez zarząd gminy, przy czym do czynności przekraczających zakres pełnomocnictwa potrzebna jest zgoda zarządu.
Wykonywanie określonych zadań, np. inwestycyjnych, powierzyć można podmiotom nie powiązanym z gminom zależnością organizacyjną. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że względna samodzielność finansowa zakładu budżetowego nie oznacza samodzielności organizacjno-prawnej; gmina ma bowiem całkowity wpływ na jego funkcjonowanie (C. Banasiński, M.Kulesza, D.Szafrański, Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz i przepisy towarzyszące, Warszawa 1997r., s. 20 i następne).
W konsekwencji utworzone przez gminę komunalne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej nie są podmiotami, którym "powierza się" wykonywanie zadań w rozumieniu art.3 ust.1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997 r. Nr 9, poz.43 z późn. zm.).
Ustawa o zamówieniach publicznych powinna być stosowana przy udzielaniu zamówień gospodarstwom pomocniczym i zakładom budżetowym poza zakresem bieżącej obsługi zamawiającego (art. 6 pkt. 3 a contrario).
Reasumując, kolegium RIO w Łodzi stoi na stanowisku, że prowadzenie działalności inwestycyjnej w zakresie bieżącej obsługi zamawiającego w obecnym stanie prawnym nie wymaga stosowania ustawy o zamówieniach publicznych. dewi188